Ordening van macht onder druk
De Harde Grens & het Dooie Team
Waarom correcte leiders onveilige teams creëren
Wat gebeurt er als een team alle regels van psychologische veiligheid volgt — en toch stilvalt?
Het is het meest ironische verschijnsel van onze tijd: teams die alles goed doen rondom psychologische veiligheid — open communicatie, periodieke check-ins, buddy-systemen — voelen in de praktijk vaak het tegenovergestelde van wat ze beogen. Er is harmonie, maar geen vitaliteit. Aardigheid, maar geen scherpte.
Het team functioneert nog, maar leeft niet meer.
Onder de radar van die ‘goede intentie’ ligt iets fundamenteels mis: spanning mag er niet zijn. En waar spanning verdwijnt, verdwijnt ook de levendigheid die samenwerking drijft.
Waarom correcte leiders onveilig aanvoelen
Veel leiders willen integer, veilig en empathisch zijn. Dat is begrijpelijk — het tijdperk van autoritaire leiding is echt voorbij. Maar er is een nieuwe valkuil ontstaan: de correcte leider.
De correcte leider:
-
Luistert altijd.
-
Neemt beslissingen zorgvuldig.
-
Vermijdt confrontaties uit respect.
-
Communiceert met zorg, nooit met rauwheid.
En precies daar gaat het mis.
Deze leiders houden alle spanning buiten de deur. Ze blijven binnen de grenzen van wat professioneel en netjes is. Hun teams voelen dat haarscherp: alles klopt rationeel, maar hun zenuwstelsel voelt iets kouds. Er is geen echte ontmoeting.
Onderzoek laat zien dat 40% van werknemers zich geremd voelt om fouten te maken, ook al beoordelen ze hun werkklimaat als veilig (bron: Monitor Groep, 2025). Teamleden ervaren formele acceptatie, maar missen informele nabijheid.
Veiligheid is niet hetzelfde als comfort.
In veilige teams is spanning voelbaar — maar draagbaar.
De paradox van volwassen grenzen
Wat er ontbreekt in moderne teams, is grensvaardigheid: de volwassen vaardigheid om dichtbij te zijn zonder te versmelten, en afstand te nemen zonder koud te worden.
Grenzen zijn immers geen muren. Ze zijn contactpunten.
Een leider zonder levende grens creëert een team zonder hartslag. Grenzen zijn de plekken waar verschil voelbaar wordt — waar identiteit, creativiteit en eerlijkheid ontstaan. Als die grens te gladgestreken is, verdwijnt alles wat echt schuurt en dus leeft.
Recent onderzoek toont dit aan: hoewel 7,6 het gemiddelde rapportcijfer is dat Nederlanders geven aan psychologische veiligheid, voelt bijna de helft (49%) zich emotioneel uitgeput door onechte harmonie op het werk.
Teams branden niet uit door conflict, maar door het constante vermijden van echte spanning.
Spanning is geen probleem — het is een teken van contact
Een team zonder spanning is als een relatie zonder discussie: oppervlakkig veilig, maar diep onbetrouwbaar.
De kern van veiligheid is niet harmonie, maar het vermogen om spanning te dragen zonder breuk.
In praktijk betekent dat:
-
Niet “alle meningen tellen even zwaar”, maar “alle emoties mogen bestaan.”
-
Niet “alles is bespreekbaar”, maar “niet alles hoeft opgelost.”
-
Niet “elkaar begrijpen”, maar “elkaar kunnen verdragen.”
Dat is het verschil tussen organisatievaardigheid (heldere processen) en mensvaardigheid (belichaamde grenscompetentie).
Wanneer leiders spanning kunnen lokaliseren en dragen in hun eigen lichaam in plaats van deze te managen bij anderen, ontstaat er een fundamentele verschuiving in sfeer: niet meer diplomatiek, maar volwassen.
Hoe de harde grens het team doet verstillen
In organisaties waar leiders duidelijk, snel en assertief zijn, ontstaat vaak een tweede paradox. Hun helderheid — bedoeld om veiligheid te scheppen — heeft het tegenovergestelde effect.
Heldere grenzen kunnen koud zijn als ze niet belichaamd worden.
Een grens die niet leeft, communiceert geen verbinding maar dreiging. Ze zegt: “Tot hier, klaar, volgende onderwerp.”
Voor de leider voelt dat efficiënt. Voor het team voelt het als verwerping.
Deze disconnect zie je terug op de werkvloer:
-
Teamleden slikken feedback in.
-
Spontaniteit verdwijnt.
-
Mensen spreken elkaar niet meer, maar wijken uit.
-
De energie zakt, beslissingen worden zwaar.
Daarom is veiligheid niet wie de baas is over de ruimte — maar wie spanning durft aan te raken.
De verborgen oorzaak van burn-out in sterke teams
In Nederland kampen 19% van de werknemers met burn-outklachten (Burn-outpoli, 2025). Maar wie goed kijkt, ziet dat de meeste uitvallers niet de zwakkeren zijn — het zijn de plichtsgetrouwen, de zorgzamen, de mensen die spanning intern oplossen zodat het buiten rustig blijft.
Wie jaren leeft in een werkomgeving waar spanning niet gedragen mag worden, maakt zijn eigen lichaam tot container van collectieve stress. Dat is het mechanisme achter de ‘harde leider met het dooie team’. De leider houdt de buitenwereld stern en overzichtelijk — en zijn mensen regelen de rest via hun lijf.
Dat is geen onveiligheid door gedrag, maar door disbalans in het systeem.
Hoe herstel je levendige veiligheid?
1. Herstel het onderscheid tussen gedrag en belichaming.
Stop met ‘veilig gedrag’ als norm. Begin met oefenen in spanning voelen zonder te fixen.
2. Gebruik spanning als leerinstrument.
Teams die leren spanning te vertragen, ontwikkelen vanzelf diepte en humor. Veiligheid volgt als bijproduct van oefening, niet als doel.
3. Train grensvaardigheid als kerncompetentie.
Spanning leren dragen, petten loslaten, verantwoordelijkheid zuiver verdelen — dat zijn geen HR-thema's maar volwassenheidsvaardigheden.
4. Laat leiders spanning dragen in plaats van ontwerpen.
Een leider die zijn zenuwstelsel kan reguleren, hoeft geen cultuurprogramma. Zijn lijf zendt veiligheid uit lang voordat zijn woorden dat doen.
Waarom dit werk anders is dan de rest
Bij ROKS.WORK wordt veiligheid niet geproduceerd uit beleid, maar uit precisie in menselijkheid.
Wij trainen niet wat je moet zeggen, maar hoe je aanwezig blijft wanneer het spannend wordt.
De toon is nuchter, de oefening lichamelijk, de resultaten zichtbaar:
teams met minder verzuim, minder vermijding en meer humor.
In veilige teams wordt niet vermeden. Er wordt gevoeld.
Aanbevolen volgende stap
Volg de training “Veiligheid Als Vaardigheid”:
Een halvedagstraject waarin teams leren spanning dragen zonder te breken. Concreet, menselijk, belichaamd.
Utrecht of in-company
sanne@roks.work
roks.work/veiligheid-als-vaardigheid
BINNENKORT TE LEZEN:
-
Waarom regels geen veiligheid brengen – en wat dan wel werkt
-
Zelfregulatie als kern van volwassen samenwerking
-
Tussen weten en doen: het gat overbruggen voor professionals
-
Hoe herken je echte professionele volwassenheid?
-
Het effect van “Onschuldbodem” in teams en leiderschap
-
Vragen die in elke organisatie gesteld moeten worden (en welke je overslaat)
Wil je ergens meer over lezen? Of een vraag insturen?
Mail naar sanne@roks.work en inspireer het volgende artikel.